‘ÇOCUKLARDA KUVVETİN GELİŞİMİ’

‘Spor alışkanlığının temeli çocukluk çağında atılır. Spor gelişmekte olan çocuklar için yalnız organik sağlık ve gelişme için değil, iyi bir şahsiyetin gelişimi, mental sağlığı için gereklidir. Bugün genellikle sporun çocukların her yönden gelişiminde büyük bir rol oynadığına inanılmaktadır. Büyüme ve gelişme yalnız çocukluk çağında görüldüğünden, egzersiz çocuklar için özellikle bu yönden önemlidir. Büyüme çağındaki çocuklarda iskelete ve kaslara bir yük bindiren hareketler, kemiğin büyüklüğünü ve yoğunluğunu arttırır. Çocukluklarını inaktif geçiren bireyler yaşlılıklarında kemik kırılmalarına zemin hazırlamış olur. Yetişkinlikte görülen şişmanlığın temeli genellikle çocuklukta atılır. Yapılan araştırmalarda şişman bireylerin çocuklukların en az aktif olan çocuklar olduğu saptanmıştır. Şu halde çocukluk çağında başlanılan ve düzenli bir şekilde devam ettirilen egzersizlerin yalnız çocukluk döneminde değil ileri yaşlarda da çeşitli faydaları vardır.

Günümüz spor dünyasında birçok spor dalında şampiyonların giderek daha genç yaşlardan çıktığı gözlenmektedir. Başta jimnastik olmak üzere,yüzme,tenis ve buz pateni gibi spor dalları daha belirgin olarak şampiyonları daha erken yaşlardan çıkarmaktadırlar.
Çocuğun buluğ çağı öncesi ve sonrası düzenli olarak yaptığı spor etkinlikleri, sağlıklı bir fizik yapının gelişmesini sağlarken; ileriki yaşlarda fizik yapının bozulmasını geciktirmede önemli bir rol oynamaktadır. Büyümenin en hızlı olduğu çocukluk devresinde insan vücudu en fazla değişken yapıya sahiptir. Yapılan gözlemler okul çağında çocuklara düzenli olarak yaptırılan spor, daha ileriki yaşta güncel yaşamın bir parçası olarak alışkanlık haline getirilecek şekilde benimsenebilmektedir. İleriki yaşlarda, düzenli spor yapma alışkanlığının kazanılması zor olmaktadır. Bu nedenle, sağlıklı olmak için erken yaşta spor yapmanın son derece önemli olduğu kabul edilmektedir.
Çocuk açısında spor, fiziksel gelişimin yanında, sosyal açıdan da önemlidir. Spor yardımıyla çocuğun çevresini tanıması ve iletişim kurabilmesi daha kolay gerçekleşmektedir. Bu alanlarda olumlu gelişmeler, çocuğun duygusal olarak da daha iyi gelişmesine yardımcı olabilmektedir. Spor bilimlerinde, çocuk ve spor konusunda çok yoğun çalışmalar yapılmaktadır.

Kuvvet
Hollmann? a göre kuvvet , bir dirençle karşı karşıya kalan kasların kasılabilme yada bu direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneğidir. Biyomekanikte ise kuvvet, fiziksel bir büyüklük olarak tanımlanır.
Nett kuvveti, bir kasın gerilme ve gevşeme yoluyla bir dirence karşı koyma özelliği olarak tanımlamıştır.
Mevsel? e göre kuvvet, insanın temel özelliği olup, bunun yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir, (kendi vücut ağırlığını ya da bir spor aracının), bir direnci aşar yada ona kas gücüyle karşı koyar.
Fiziksel olarak kuvvet kütlenin ve hızın ürünü olarak tanımlanmaktadır. Biyolojik açıdan ise kuvvet kas hareketleri ile dirençlere karşı koyma onları aşabilme yeteneğidir. Literatürde kuvvet 3 ana bölümde incelenmektedir. Bunlar;

– Maksimal kuvvet
– Kuvvette dayanıklılık
– Çabuk kuvvet

Ehlenz?e göre maksimal kuvvet bir dirence karşı uygulanabilmesi mümkün olan en büyük kuvvettir ve kasın fizyolojik enine kesitine, kaslar arası ve kas içi koordinasyonuna bağlıdır. Harre?ye göre, kuvvette devamlılık, organizmanın uzun süren kuvvet çalışmalarında yorgunluğa karşı direnme yeteneğidir. Frey ise çabuk kuvveti sinir-kas sisteminin dirençlere mümkün olan en büyük kasılma hızı ile yenme yeteneği olarak tanımlamaktadır. Çetin çabuk kuvveti 3 ana bölümde ele alır.

– Başlama kuvveti
– Patlayıcı kuvvet
– Elastik kuvvet

Başlama kuvveti, bir tekniği başlatmak için gerekli olan kuvvet olarak tanımlanır ve yaklaşık olarak ilk 30 milisaniyede kuvvet üretimi anlamına gelir. Patlayıcı kuvvet kısa bir süre içerisinde, kasın konsantrik bir kasılma ile yüksek miktarda kuvvet uygulayabilmesi olarak tanımlanmaktadır. Elastik kuvvet ise, kasın eksantrik kasılmasının arkasına bir konsantrik kasılma ile sergilemiş olduğu, kısa bir zaman içerisindeki, yüksek miktarda kuvvetin hızlı bir şekilde uygulanmasıdır.
Kuvvet antrenmanı programlarında kullanılan dört çeşit değişken bulunmaktadır. Bunlar;
– Direnç
– Tekrar sayısı
– Set sayısı
– Set aralarındaki dinlenme süreleri
Kuvvet bu dört değişkende yapılan varyasyonlarla geliştirilir. Örneğin, kassal dayanıklılığın geliştirilmesi amaçlanıyorsa, tekrar ve set sayıları arttırılırken direnç düşürülür. Çabuk kuvvetin geliştirilmesi amaç ise, direnç, tekrar ve set sayıları kassal dayanıklılığa oranla düşürülür; hareketin hızı arttırılır.

Hemen hemen bütün sporcular kuvvete ihtiyaç duyarlar. Sporcularda kuvvet gelişiminin önemini göz ardı etmek veya performansta önemli bir yeri olmadığını söylemek çok yanlıştır. Gelişmekte olan genç bir sporcu, elit bir sporcu veya rekreasyonel amaçlı sporcu için kuvvet antrenmanlarının önemli bir yeri vardır. Kuvvetin performans gerektiren sporlara doğrudan veya dolaylı olarak bir etkisi vardır. Kuvvet antrenmanlarının hızın gelişimine doğrudan bir etkisi vardır. Hızın geliştirilmesi uzun mesafe koşucularının yarış içindeki averaj hızlarının artmalarını sağlar ve böylelikle kuvvet antrenmanlarının dayanıklılık gerektiren branşlara dolaylı yoldan etkisi vardır. Kuvveti genel ve özel kuvvet olarak ikiye ayırabiliriz. Genel kuvvet, bütün vücudun kuvveti veya tam bir kuvvet antrenmanı programına giriş için gerekli olan temel kuvvettir. Antrenmana yeni başlayan sporcular için ilk yıllarda büyük oranda geliştirilmelidir. Aynı zamanda bütün sporcular için genel hazırlık döneminin bir parçasıdır. Özel kuvvet ise kasın değişik karakterdeki hareketleri (hız, hızlanma v.b.) gerekli olan kuvvettir. Genel hazırlık devresinin ardından mümkün olan maksimum düzeyde geliştirilmelidir. Elit düzeyde sporcuların sezon boyunca gerek duydukları bir çalışmadır. Genç, gelişmekte olan veya rekreasyonel düzeyde sporcuların zamanlarını özel kuvveti geliştirici antrenmanlar için harcamaları gerekli değildir.

Kuvvetin gelişimi üç şekilde gerçekleşir.

– Kasın hacimce genişlemesi
– Sinir-kas uyumunun gelişmesi
– Agonist-antagonist kasların koordinasyonun gelişmesi.

Kuvvet çalışmaları üç ayrı gruba ayrılabilir.
– Sıçrama çalışmaları
– Ağırlıkla veya dirençle kuvvet çalışmaları
– İzometrik çalışmalar.

Mümkün olduğunca büyük oranda çocuk ve gençlerin antrenman yapmak, bir spor ile uğraşmaları sağlanmalı ve bunun için cesaretlendirilmelidir. İleriki yaşlarda en üst düzeyde performans elde edebilmek için bu gereklidir.
Çocuk minyatür yetişkin değildir ve onun mantalitesi yetişkinden yalnız niceliksel yönden değil aynı zamanda niteliksel olarak da farklıdır. Bu bakımdan çocuk, küçük olmanın ötesinde bir şeydir. Claparede?in 1937?de söylediği bu söz, sanki günümüzdeki aşırılıkları o günden önlemeye çalışan bir belireme olmuştur. Bu yaklaşımın benimsenmesi halinde çocuk ve genç antrenmanlarının, yetişkin antrenmanlarının kapsam ve yoğunluk olarak biraz azaltılarak uygulanması şeklinde yapılmaması gerekir.
Çocukların ve gençlerin ana özelliği; açıkça gözlenebilen bir gelişim süreci içinde bulunuyor olmalarıdır. Başka bir deyişle, gelişimlerinin henüz tamamlamamış olmaları veya olgunluğa henüz erişmemiş olmalarıdır. Biz yetişkinlerin yaşadığı gelişim süreçleri böylesine açık ve seçik bir biçimde gözlemlenememektedir. Çocuklar ve gençler, bedensel ve davranışsal özelliklerin sürekli değiştiği bir süreç içinde bulunurlar. Söz konusu gelişim belli kurallara bağlıdır. Sportif antrenman koşulları içinde de bu kurallar, dikkate alınmak zorundadır.
Çocuk ve genç antrenmanları, onların gelişim süreçlerine uyum göstermekte ve onları olumlu yönde etkilemektedir. Bu çocuk ve genç antrenmanlarının temel görevidir.

Çocuk Antrenmanlarında Egzersizlerin Seçimi

– Egzersizler, temel antrenmanın amaç ve görevlerine uygun olmalıdır. Branşa özel egzersizlere erken safhalarda yer verilmemelidir.
– Egzersizler, aşırı yüklenme ve yaralanmalara imkan vermeyecek bir şekilde genç sporcunun yaşına ve biyolojik gelişimine uygun olmalıdır.
– Genç sporcunun karakter gelişimine yardım edecek ve duygusal ihtiyaçlarına uygun olan egzersizleri kapsayacak şekilde seçilmelidir.
– Temel antrenman yılları sırasında yüklenme de, derece derece artışa izin verecek egzersizler seçilmelidir. Genel ve özel egzersizler orantılandığında erken safhalarda genel egzersizlerin oranı üstün olmalıdır.

Çocuklarda Kuvvet Antrenmanları
Yeni başlayanlar ve gençler için tasarlanan bir antrenman programının ana hedeflerinden biri sağlam bir yapısal ve fizyolojik temelin geliştirilmesidir. Bu tür bir yaklaşım olmadan sürekli bir gelişimin gerçekleşme olasılığı daha azdır. Kuvvet antrenmanı söz konusu olduğunda, antrenör vücudun ana kas gruplarını hedef alan bir çok alıştırma seçmelidir. Bu tür bir programın süresi, sporcunun yaşına ve yüksek verimin gerçekleşmesinin beklendiği yaşa dayanarak 2-3 yıla kadar uzayabilir

Hettinger?e göre kuvvet 11 yaşında itibaren, Martin? e göre ise 10 yaşlarından itibaren cinsiyet farklılıklarının görülmeye başlamasıyla hızlanan kuvvet gelişimi, 13-14 yaşlarında büyük bir gelişim oranına erişir. Ancak birçok araştırmacı 10 yaşına kadar da kuvvet gelişimini ortaya koymuştur. Bununla birlikte on yaş öncesi dönemde kas kütlesinde bir artış olmadığı yine belirtilmektedir.

Kuvvet yaşla birlikte; boy, kilo, iskelet sistemindeki kaldıraçlar oranındaki ve bütün vücudun kas kütlesindeki artışına bağlı olarak artar. Bu gelişim sonucunda genç atletik bir görünüm kazanır.

Vücut yapısındaki 1. ve 2. değişimler genelde 6?11/12 yaşları arsında gerçekleşir. Bu değişimler kuvvet yeteneğinin artışına da olanak sağlar. Kuvvet yeteneğindeki artış yalnız kaldıraçlar sisteminin uygun hale gelmesine bağlı değildir. Bu gelişimde; aynı zamanda hormonal gelişimin, merkezi sinir sisteminin amaca uygun çalışır hale gelmesinin, O2 borçlanmasına daha iyi katlanabilir hale gelmesinin de önemli etkisi vardır.bu sebeplerle maksimal kuvvet, çabuk kuvvet ve kuvvette devamlılık yaşa bağlı olarak farklı dönemlerde farklı gelişmeler gösterir.
7-18 yaşları arasındaki gelişim profiline bağlı olarak, okul çocuğu çağı sonunda kuvvet yeteneğinin gelişimi sınırlı kalır.
Çocukların, futbol, jimnastik ve bunun gibi spor branşlarına katılımlarının artmasından dolayı, sakatlıkları en aza indirmek için iyi bir fiziksel hazırlanma yapmak gereklidir. Herhangi spor branşına veya aktiviteye katılacak çocukların öncelikle sağlık kontrolünden geçmesi gerekmektedir. Çocuk, mental ve his olarak antrenmanın getirdiği strese hazırlıklı olması gereklidir. Kuvvet antrenmanlarına başlamanın standart bir yaşı yoktur. Eğer çocuk herhangi bir spor branşına devam edebilecek yaşta ise değişik kuvvet antrenmanlarına katılabilir. Unutmamamız lazım ki çocukların bu tür antrenmanların getirdiği strese alışabilmesi için 2 ila 4 hafta gereklidir. Çocukların küçük yaşta gereğinden fazla çalışmalarına izin vermemeliyiz. Çocukların hazırlanan bu antrenman programından sıkılmaları durumunda şaşırmamalıyız. Çocuklara uyguladığımız antrenmanlar sonrası beklendik değişimler;

– Kas kuvvetinde gelişme
– Kas hacminde değişim çok az veya yok
– Bölgesel kas dayanıklılığının artması
– Vücut kompozisyonunda pozitif bir etki
– Eklemlerde kuvvet gelişimi
– Bütün vücut kuvvetinde artış
– Sportif sakatlıkların önlenmesi
– Sportif performansa pozitif bir etki.

Hiçbir zaman yetişkinler için hazırlanmış bir antrenman programı çocuk sporcular üzerinde kullanılmamalıdır. Bu tip bir program, çocuğun fiziksel kabiliyeti ve ihtiyacı olandan çok fazla ve gelişmiştir.

Değişik yaş gruplarına yönelik çalışmalar;

7 Yaş ve Altı
Az ağırlıklı veya ağırlıksız çalışmaların çocuklara tanıtılması, vücut ağırlığıyla çalışmaların yapılması, bir eşle birlikte çalışmalar yapılması, hacim düşük olmalı.
8?10 Yaş Arası
Egzersiz sayısı bir miktar arttırılır, bütün aletlerde egzersiz tekniklerinin uygulanması, egzersizlerde yüklenmeler ilerletilir, egzersizler basit tutulmalı, hacim bir miktar arttırılır. Egzersizin çocuklar üzerinde yarattığı stres dikkatlice izlenmeli.

11?13 Yaş Arası
Bütün basit egzersiz teknikleri öğretilir, yüklenmeler ilerletilmeye devam edilir, daha gelişmiş ağırlıklı veya ağırlıksız egzersizler tanıtılır.

14?15 Yaş Arası
Gelişmiş genç programları uygulanır, spor branşına özel çalışmalar eklenir, değişik egzersiz teknikleri gösterilir, hacim arttırılır.

16 Yaş Ve Üzeri
Çocuğa basit antrenman deneyimleri ve bir alt yapı hazırlandıktan sonra, yetişkinlere yönelik programlara giriş yapılır.
Yapılan araştırmalar sonucunda kuvvet antrenmanlarının çocuklarda en güvenli aktivite olduğu bulunmuştur. Herhangi bir kemik gelişiminde hasar ve bunun yanında anabolıc steroid kullanımına, kazalara ve incinmelere rastlanmamıştır. Dr. Westcott değişik iki yaş gruplarında (8?12 ve 13?16 yaş) 630 öğrencide kuvvet antrenmanları üzerine bir araştırma yapmıştır. Bu araştırmada, 8 hafta süren ve haftada 2 gün 20? şer dakika süren kuvvet ve dayanıklılık çalışmaları denekler üzerinde uygulanmıştır. Araştırma sonucunda deneklerin hepsinde ölçülebilir bir kuvvet artışı olduğu gözlemlenmiştir.
Genç bir sporcunun antrenmanlarını incelerken fiziksel kabiliyetlerin gelişimi için hassas dönemleri anlamak çok önemlidir. Bir çocukta, koordinasyon, kuvvet, hız, ve dayanıklılık gibi yetilerin hepsi birden gelişmemiştir. Bazı yetiler erken yaşlarda bazıları da daha ileriki yaşlarda gelişir. Örneğin, koordinasyon ve esneklik (hareketlilik) en erken üç yaşından itibaren geliştirilebilir, ama maksimal dayanıklılık elit bir sporcu için en üst seviye 30 yaşlardadır. Kabul edilebilir düzeyde yetenekli bazı sporcular, yüksek teknik gerektiren hareketleri kolaylıkla ve çabuk gerçekleştirirler. Bunun sebebi doğuştan getirdikleri, koordinasyon, hız, kuvvet veya bu üçünün birleşimine sahiptirler. Bu tip sporcular oyun sporlarında ve yüksek yetenek gerektiren branşlar için oldukça uygundurlar. Fakat bazı genç sporcular, koordinesiz, yavaş ve beceriksiz olabilirler. Ama belki de doğuştan getirdikleri yüksek seviyede dayanıklılığa sahiptirler; ve bu dayanıklılık seviyeleri belirli testlerle ölçülmeden anlaşılamaz. Bu tip sporcular teknikten çok dayanıklılığın ön planda olduğu uzun mesafe koşuları, bisiklet ve yüzme gibi branşlarda başarılı olabilirler.
Çocukların kuvvet gelişimlerinde tüm bedenin çalışması tercih edilir. Bunda parmaklıklara tırmanmanın, duvardaki yatay parmaklara tırmanmanın, halata tırmanın ve sallanmanın, barfiksten sallanmanın ve yerde amuda kalkmanın önemi büyüktür.

Sonuç
Sporda başarılı olabilmek için temel koşul yetenekli sporcular ile çalışmaktan geçmektedir. Bunu yapabilmek için mümkün olduğunca çok sayıda çocuk ve genç fiziksel olarak daha iyi gelişmeler elde etmek için, sporsal antrenmana katılmaya teşvik edilmelidir. Böylece antrenör ve eğitimciler daha çok sayıda çocuk ve genç ile çalışarak daha yetenekli olanları tespit edebileceklerdir. Çocuk ve gençlerin bu dönemleri organik fonksiyonların hızlı gelişmesi, gencin kişilik gelişimi ve hareketleri öğrenme yeteneğinin artması ile tanımlanır. Bu yaş çocuklar ve gençler, antrenmana çabuk alıştıklarından daha sonraki yaşantıda yüksek verime ulaşmak için yatırımların yapılabileceği bir dönemdedirler.

Bir Cevap Yazın