‘Antrenör, genel anlamda sporcuların fiziksel-fizyolojik, zihinsel, duygusal (psikolojik) ve sosyal kapasitelerinin amaçlı davranışlarla geliştirilmesine yardımcı olan ve bunun için antrenmanın bilimsel amaçlarını yerine getiren, özel eğitim- öğretim almış bir kişidir.
İkinci aşamada da, grup bireylerinin tek tek gerçekleştirme olanağı bulamayacakları işleri ve işlevleri ortaklaşa gerçekleştirmelerini kolaylaştıran rasyonel sistemlerin yerleşmesini amaçlayan teknik ve pratik ilkelerden oluşan bir toplumsal bilim olarak yönetim uygulaması yükümlülüğünü üstlenmiş bir kişidir. Çalıştırdığı takımı ve onu oluşturan oyuncuların teknik, taktik, fiziki kondisyon, psikolojik ve teorik olarak karşılaşmalara hazırlayan sorumlu kişidir.
Antrenörlüğün Önemi:
Bütün takım sporlarında olduğu gibi, voleybolda da başarı, her şeyden önce, iyi yönetime bağlıdır. Bir antrenörle başarılı olan bir takım, diğer bir antrenörle başarısızlığa sürüklenebilir. Bu başarısızlık yalnızca teknik ya da taktik bilgisinin olmamasından değil, daha çok ruhbilimsel ve toplumbilimsel bilgisizlikten gelir. Sporcunun ruhsal durumunu çözümleyemeyen, toplum içindeki yerini, davranışlarını değerlendiremeyen bir kimse, spor alanında ne kadar bilgili olursa olsun, antrenörlük yapamaz. Antrenörler büyük bir zaman ayırdıkları sporcularıyla, sürekli olarak karşı karşıya bir iletişim içindedirler. Bu nedenle antrenörün, davranışları, konuşmaları, düşünceleri, dış görünüşü ile sporcularına örnek bir kişi olduğu izlenimini vermesi çok önemlidir.
Antrenörün Görevleri:
Genel olarak antrenörlerin görevi, sporcusunun sahip bulunduğu özel yetenek potansiyelinin ?tam olarak? gelişmesine yardımcı olmaktır. Genellikle bir antrenörden beklenilen temel görevler şunlardır.
? Antrenman Planlaması: Her antrenörün kendine özgü bir antrenman programının olmalıdır. Bu antrenman programı, onun çeşitli eğitim kurslarında almış olduğu meslek derslerinin kazandırdığı bilgiler ve kişisel deneyimlerin ışığında hazırlanır. Antrenör, kuramsal bilgileri küçümsemeden, kendi deneyimlerine göre programını hazırlamalıdır. Voleybol takımının antrenman program, günlük, aylık ve yıllık olmak üzere hazırlanmalıdır.
? Antrenmanların Uygulanması: Voleybolcunun ve voleybol ekibinin verim gücünü yükseltecek tek şey antrenmandır. Antrenmanlar bireysel ve takım antrenmanı olarak planlanmalıdır ve ikisi beraber yürütülmelidir. Antrenörün antrenmanlarda dikkat etmesi gereken noktalar, sporcularının bütün özelliklerini tanıyarak, eksikliklerinin giderilmesi ve sporcudaki yeteneklerin ortaya çıkarılmasına olanak tanımasıdır. Antrenmandan azami verim alınmaya çalışılmalı, takım içerisinde birlikteliğin sağlanması ve sürdürülmesi amaçlanmalıdır.
? Performans Gelişmesinin Denetlenmesi: Voleybolcuların aralıklı olarak çeşitli testlere tabi tutularak performans denetlemelerinden geçirilerek antrenman düzeylerinin saptanmaya çalışılması önemlidir. Antrenmanlardaki yüklenmelerin dozajı bu testlerin sonucuna göre ayarlanmalı ve sporcular da bu durumdan haberdar edilmelidir.
? Yarışma hazırlıklarının Yapılması: Yapılan antrenmanların sonuçlarının bir göstergesi de yapılacak hazırlık maçlarıdır. Hazırlık maçları, sporcularımızın motivasyonu ve takımın taktik yanı ile ilgilidir. Bu maçlarda karşılaşacağımız takımın, yarışma döneminde uygulayacak olduğumuz taktikleri izlememize olanak sağlayacak bir takım olmasına özen göstermeliyiz. Ne çok zayıf bir takım ne de çok güçlü bir takım olmamasına özen göstermeliyiz. Grubumuzda olan ancak düzeyimize uygun takım olmalıdır.
? Sporcuların denetlenmesi: Sporcularımızın özel yaşantılarını kontrol altında tutmalıyız. Toplumsal ilişkilerini geliştirip, grup içi arkadaşlıklarını geliştirmeliyiz. Takımın içindeki gruplaşmalara fırsat vermeyip, bu yöndeki gelişmeleri zamanında önlemeye çalışmalıyız.
? Sporculara danışmanlık yapmak: Sporcunun tüm yaşantısı boyunca karşılaşacağı sorunlarda sporcusuna doğru yolu göstermek antrenörün danışmanlık görevlerinden birisidir. Antrenör ancak çok gerekli gördüğünde sporcusuna yardımcı olmalıdır. Aksi taktirde sporcu en küçük sorununu bile antrenörüne getirecektir ve bu da sporcunun kişilik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecektir.
A-Genel Görevler
? Takımı oluşturacak sporcuların seçimini yapmak,
? Oluşturulan takıma uygun, plan ve programları yapmak,
? Yapılan plan ve programlar çerçevesinde, antrenmanları verimli olarak yapmak,
? Takımda düzen ve disiplinin sağlamak,
? Antrenmanda yapılan çalışmaların, müsabakalarda uygulanmasını sağlamak
? Müsabakalarda meydana çıkan olumsuzlukları zamanında müdahalelerle gidermek,
? Takımı müsabakaları kazanması yönünde motive etmek.
? Antrenör- İdareci- Sporcu üçgeninin, iletişim sağlayan bir üyesi olmak.
? Takımın sorumluluklarını bilen bir üyesi olmak.
B- Özel Görevleri
1. Oyuncuların himayesi ve danışmanlığı,
2. Doğru beslenme, sağlıklı yaşam ve hijyen hakkında bilgilenmek,
3. Antrenman ve müsabakaların analiz edilip, yorumlanması,
4. Rakip takımın analiz edilip, yorumlanması,
5. Yetenekli sporcuların, ortaya çıkarılıp, yetiştirilmesi,
6. Diğer antrenörlerle bilgi alışverişi, spor adamları ve sporcularla iyi diyalog.
7. Voleybol alanında yayınları izleyip, kurslarda eğitim çalışmalarına katılarak, gerekli bilgi birikimini devamlı olarak tazelemek.
C-Antrenman Öncesi Hazırlığı
1. Her zaman temiz, düzenli ve antrenör kıyafeti giymiş olmalıdır.
2. Her konuda özenli olmalıdır.
3. Antrenmanlar hakkında bilgi toplayıcı bir deftere sahip olmalıdır.
4. Antrenör, antrenmanın hangi amaçla yapılacağı konusunda önceden gerekli çalışmayı yapmış olmalıdır.
Antrenmanın verimi, gerçek planlanan bir antrenmanla ortaya çıkar. Sporcuların eksik yönleri, sporculardan istekler, yapılacak düzeltmeler, egzersize sporcunun uyumu, uygulanan modele sporcunun cevabı, ilerleme hızları tek tek kontrol edilmeli, uyumsuzluklar ortadan kaldırılmalı, gerektiğinde bu modelden vazgeçilmeli, daha uygulanabilir bir modele geçilmelidir. Antrenman öncesi sporcularla iletişim ve antrenmana başlama disiplinli olduğu kadar hoşgörülü bir yakınlaşma ile de motivasyonları sağlanmalıdır.
D-Antrenmandaki Görevi
Müsabakalarda başarı sağlanması için çok çalışma ve uygulama gerekir. Birçok antrenör, yeterli uygulama zamanına, yerine ve yeterli etkinliğe sahip olmadığı hissine kapılır. Antrenman kelimesi takım gelişmesindeki her elemanı içine alabilir. Tavırların, davranış alıştırmalarının, birlikteliğin, kesin karar verebilmenin, disiplin, fiziki kondisyonun, teknik ve taktiklerin gelişebilmesi için fırsattır.
Genel Olarak antrenör antrenmanda;
1. Antrenman her zaman zamanında başlatmalıdır. Bu demektir ki antrenör çalışma saatinden daha önce salonda olmalıdır.
2. Sporcuların devamını sağlamalı,
3. Antrenmanın hedefinin ne olduğunu anlatmalı,
4. Antrenmandaki görevler ve amaçlar hakkında bilgiler verilmeli,
5. Egzersiz ve drilleri anlatmalı,
6. Sporculara hareketleri anlatılmalı ve ne istendiği belirtilmeli,
7. Antrenmana motivasyon sağlanmalı,
8. Neşeli ve moralli olarak antrenmanı başlatmalı,
9. Antrenmanda sporcular arasında kardeşlik havası estirilmeli, gruplaşmaları önlenmelidir.
10. Antrenmanın idaresinde tek sorumlu olmalıdır.
11. Sporcuların performansları ve antrenman ilgileri incelenmeli, motivasyondaki azalma nedenleriyle ortaya çıkarılarak en iyi çizgiye gelmeleri sağlamalıdır.
12. Antrenmandaki uygulamaları, devrelerle ilişkilendirmeli,
13. Antrenmanın performansını kontrol etmeli,
14. Fiziksel teknik ve diğer problemler incelenmeli ve ortaya çıkarılmalı.
15. Antrenör takımdaki her sporcuyla aynı düzeyde ilgilenmeli.
16. Yedek sporcuların antrenmanın bir parçası olduğu unutulmamalıdır.
Isınmada:
a. Mevkileri aynı oyuncuları,
b. Kapasiteleri aynı oyuncuları,
c. Anlaşabilenleri,
d. İyi oyuncuyu diğer oyuncuları geliştirme amacıyla çalıştırabiliriz.
e. Çalışmayı sevenler aynı egzersizde toplanmalıdır.
17. Ana devrenin mutlak verimli olmasını sağlamalı,
18. Bitiminde antrenmanın, analizi ve yorumu yapılmalıdır.
19. Son antrenman;Son antrenman, son taktiklerin uygulandığı bir antrenman olmalıdır. Maç öncesi verilen maç taktiklerinin tekrar edilmesidir. Maç öncesi önemli faktörlerden biride psikolojik faktördür. Her karşılaşmadan 3-4 gün önceden sporcu mutlaka maça yönlendirilmelidir.
20. Son maç kısaca gözden geçirilir,
21. Takım dizilişi gözden geçirilir,
22. Her oyuncunun taktik görevleri gözden geçirilir,
23. Takım ve oyun taktiği uygulamaları gözden geçirilir,
24. Hareket yeri ve saati kararlaştırılır.
E-Takımın Maç Koşullarına Hazırlama
Maç koşullarını olabildiğince erken öğrenmeye ve antrenmanda bu beklenilen koşulları yaratmaya çalış. Turnuvanın ritmi ve maç zamanlamasını yaratmaya çalış. Günde, haftada kaç maç? Maçlar ne zaman oynanıyor? Oyuncuları, beklenen ulaşım, yerleşim, beslenme, vb koşullarına hazırlamaya çalış. Oyuncuları saha koşullarına hazırlamaya çalış. Rakiplerin stil ve biçimde oynayan takımlara karşı oyna.
F-Hazırlık Maçları
Takımın formunu, oyuncuların yeteneğini, istenilen taktik planın başarılması, oyuncuların bu planı kullanabileceklerinden emin olmaları ve iyi hazırlanmaları için hazırlık maçları düzenle. Son olarak, ilk Altıyı seç ve yedeklerini gözden geçir. Bu hazırlık maçlarından sonra, taktik planı geliştir ve eğer gerekliyse değiştir. Önemli maçlardan hemen önce zor maçın zihinsel streslerinden kaçının. Yenebileceğinden emin değilsen başlıca rakiplerinle hazırlık maçı yapma. Eğer mutlaka oynaman gerekiyorsa taktik hileler kullan. Tam taktik planını gösterme, fakat dene.
G- Maç Öncesi Görevi
1. Müsabaka günü, maç eğer kendi sahamızda ise oyuncuların salonda kaçta olacakları, müsabaka deplasmanda ise, sabah kahvaltısının kaçta yapılacağı, salona kaçta hareket edileceği sporculara bildirilmelidir.
2. Takım oyun alanına geldiğinde, takımın son kontrollerini yaparak eksiklikleri kontrol eder, oyunun başlamasından 45 dakika önce takımı soyunma odasına alır.
3. Eğer sporcular, spor kıyafetlerini giymemişlerse; spor kıyafetlerini giyerlerken, sporcularınla tek tek konuşarak, onlara maçın önemi, taktik stratejiler ve özel görevlerini tekrar hatırlatarak son rötuşları yapar.
4. Oyuncularını iyi oyuna motive ederek, onlara güvendiğini telkin eder.
5. Bazı oyuncuları sakinleştirir, bazılarını da hareketlendirir.
6. Soyunma odasında sakin bir ortam yaratarak, sporcuların gerginliklerinin atılması ve konsantrasyonları için gerekli ortamı hazırlar.
7. Fazla gereksiz konuşmaların yapılmasını ve gereksiz kişilerin odaya alınmamasını sağlar.
8. Genç ve tecrübesiz oyuncuları cesaretlendirmesi, onları ayrıca ele alması gerekmektedir.
9. Takım kaptanı ve tecrübeli bir oyuncuyu da konuşturarak, iyi bir maç için sporculardan söz alınarak, ısınma için soyunma odası terk edilir.
H-Maçtan Önce Isınma
Oyunun başlamasından yaklaşık yarım saat önce takım sahaya çıkarak ısınmaya başlar. sınma devam ederken antrenör oyuncuları ile konuşma fırsatı bulur ve onlara kısa talimatlar verir. Takım kaptanı ile kısa bir konuşma yapmanın yararı vardır. Temel beceriler tekrarlanarak, teknik ve reaksiyon çalışmaları yapılabilir.
Isınma;
1. Oyuncuların saha, atmosfer, çizgi, ışıklar v.s. alışmak için,
2. Kolay hareketleri yaparak oyunculara öz güven vermek için,
3. Servis alıştırmaları yaparak, rahatlamalarını sağlamak amacıyla,
4. Rakibin toplarına karşı kolay savunma pratiklerini kullanarak takımın mücadele ruhunu uyarmak için yapılır.
I -Oyun Anında Görevleri
Bir antrenörün becerisi, takımlar karşı karşıya geldiğinde ortaya çıkacaktır. Oyun içi antrenörlük, önceden olup biten her şeyin, artık kendini göstermesi için son bir fırsattır ve iyi bir oyun performansı sağlanması amacını güder. Bu bütün aşamaların sonuncusu olup, önceden yapılan yatırımların semeresinin alınmasını öngörür.
? Oyun başlayınca antrenörün ilk işi karşı takımın taktiğini çözmek, ikincisi de kendi takımına verdiği taktiğin yürüyüp yürümediğini kontrol etmek, oyunu takip ederken, rakip takımın beklenen taktiği uygulayıp uygulamadığını kontrol etmelidir. Eğer beklenen taktikten farklı bir durum söz konusu ise yeni bir taktik plan belirleyip, gerekli değişikliğin yapılması gerekir.
? İlk sette diğer bir incelenecek olan da, sporcuların tek tek form ve psikolojik durumlarının kontrolüdür. Oyuna uyum sağlayamayan sporcunun oyundan çıkarılmasında yarar vardır. Ancak taktik ile bir durum söz konusu ise oyuncu değiştirmede fazla acele etme sakıncalı olabilir.
? Antrenör takımına güvenini yitirdiğini oyuncularına hiçbir zaman göstermemelidir. Oyunu kabul eden görüntü çizen antrenörlerin oyuncuları da maça gerektiği gibi asılmadıkları gözlenmiştir.
İ – Oyun Sonunda Görevleri
Maçlardan sonra takımla yapılan tartışmalı toplantılar çok yararlıdır. Bu toplantıların maçın heyecanı geçtikten sonra yapılması daha doğrudur. Oyunculardan maç hakkındaki düşünceleri alınır. Maç eğer filme alınmışsa, antrenör maçı analiz eder. Antrenör oyuncularının oyunlarını tartışmaya açtığı gibi, kendi maç yönetimini de tartışma konusu yapmalıdır. Bütün değerlendirmelerde amacın gelecekteki maçlara ışık tutmak olduğu açıkça anlaşılırsa, bir eleştiri ortamı kurmak daha kolaylaşır. Maç sonunda tartışılacak olanlar;
1. Taktik planı sürdürmede, oyunun başarısında oyuncular,
2. Her oyuncunun plandaki yerini doldurması,
3. Takımın ve her oyuncunun oyuna katılışı ve oyun ruhu,
4. Oyuncuların davranışlarının değerlendirilmesi,
5. Antrenörün takımı nasıl yönettiği.
J-Oyuncular
1. Antrenmana devamları esastır.
2. Antrenman başlamadan salonda spor giysileriyle hazır olmalıdırlar.
3. Kıyafetleri, salonun durumuna göre temiz ve sayıca yeterli olmalıdır.
K- Antrenöre Tavsiyeler
1. Çalıştırdığınız takımınıza her taktiği doğrudan uygulamanız mümkün değildir. Uygulanacak taktik, oyuncuların teknik ve fiziki yeteneklerine göre belirlenmelidir.
2. Antrenmanlar oyuncuların, sadece oynadıkları yerlere göre belirlenmeyip, özel durumlarda ortaya çıkabilecek koşullarda göz önüne alınmalıdır.
3. Tüm oyuncuların çabukluk, savunma, deplasman, hücum ve blok değerleri geliştirilmelidir.
4. Hücum için yapılacak kombinasyonlar çok iyi çalışılmalı ve iyice öğrenilmeden çok fazla kombinasyon çalışmasına geçilmemesi gerekir.
5. Kombinasyonların organizatörü pasördür. Hücum görevindeki oyuncular, topun karşılanış durumuna göre kombinasyonlarda uyanık olmalıdırlar.
6. Hücumda önceden hazırlanmış bir kombinasyon organize edilmeyebilir. Antrenmanlarda bu gibi durumlarda oyuncuların topları uygun şekilde kullanmalarını sağlayıcı çalışmalara da yer verilmelidir.
7. Pasların dağıtımında rakip bloğun etkili olduğu durumlarda, pasör uyarılarak pasların daha geniş alanlarda kullanılmasını sağlanmalıdır.
8. Rakip pasörün önde olduğu durumlarda, plase hücumunu önlemek için bir oyuncumuzu görevlendirmeli veya pasörün sıçramasıyla birlikte bir oyuncumuzu sıçratmalıyız.
9. Ön hatta oynayan hücum elemanlarımız herhangi bir nedenle hücum edemeyecek duruma düşerlerse veya rakip blok tarafından durdurulurlarsa geri hatta bulunan oyuncularla hücuma gidilerek rakip bloğu ve defansı çözmenin çareleri aranmalıdır. Bu durumda ön hat hücum elemanlarının, verilen taktik üzerine kombine hareketlere girmeleri veya rakip bloğu ve defansı yaptıkları jestlerle şaşırtmaları halinde geri hat oyuncularının başarı oranları artacaktır.
Antrenör Çeşitleri
Antrenörler görevlerine ve kişiliklerine göre çeşitlenirler. Görevlerine Göre Antrenörler; Bu açıdan antrenörleri 3 kısımda inceleyebiliriz.
1- Öğretmen Antrenörler
a) Yeni başlayanlara öğretmenlik edenler,
b) Antrenör adaylarına öğretmenlik edenler.
Yeni başlayan çocuklara öğretmenlik edenler, genellikle sporu daha bırakmamış, genç antrenörlerdir. Bunlar öğrettikleri hareketleri uygulayarak göstermelidirler. Gösterdikten sonra eleştirmek, değerlendirmek, hatalarını düzeltmenin yöntemlerini ve yollarını bilmeleri ve uygulamaları gerekir. Yeni başlayanlara yapılan öğretim, spor branşının en önemli kısmını teşkil eder, yanlış öğretilen teknikler sporcunun gelecekte düzeltilmesi mümkün olmayan problemlerle karşılaşmasına neden olacaktır. Bu nedenle yeni başlayanlara öğretmenlik edenlerin spor branşının tekniklerini çok iyi bilmesini gerektirmektedir. Ayrıca sabırlı ve hoşgörülü davranışlarla, öğrenenlerin şevk ve isteklerini kırmadan, sporu sevdirerek öğretim gerçekleştirilmelidir.
Antrenör adaylarına öğretmenlik edenler, araştırma yapmış, kitap yazmış, bilgisini belgelemiş, voleybol üzerine kuramsal çalışmalar yapmış, deneyimli ve tecrübeli kişilerden seçilir.
2-Araştırmacı Antrenörler
Üniversitelerde, akademilerde voleybol üzerine araştırma yaparlar. Bunlar; a) Kuramcılar, b) Saptamacılar şeklinde görev alırlar.
Kuramcılar, dünya voleybolunu yakından izler. Takımının bu bilgilerden yararlanmasını sağlar.
Saptamacılar, istatistik tutan, slayt hazırlayan, hem kuramcı hem de maç antrenörlerine yardımcı olan antrenörlerdir.
3- Maç Antrenörleri
Doğrudan doğruya takımla ilgilenen, maçlara yönelik çalışma yapan antrenörlerdir.
Teknik Direktör; her kulüpte mutlaka bir teknik direktör olması gerekir. Antrenörlerin seçimi, araştırmacı antrenörlerden alınan bilgilere göre çalışmaların yönlendirilmesi, yıllık plan ve programların hazırlanması antrenörlerin denetlenmesiyle ilgili tüm çalışmalar teknik direktör tarafından gerçekleştirilir.
Antrenör; Teknik direktörün hazırladığı yıllık plan ve programa göre, aylık haftalık, günlük çalışma programlarını yapar. Elindeki sporcu grubunu amaçlar doğrultusunda çalıştırır.
Alan Antrenörleri; Aktif spordan yeni kopmuş, genç, dinamik kişilerdir. Teknikleri göstermede, istenilen topları kullanmada önemli yardımları olan antrenörlerdir. Antrenörün en önemli yardımcılarındandır. Antrenörlerin oyuna katılmaları onları bazen gülünç duruma düşüreceğinden ayrıca takımdaki sporcuların dışarıdan daha iyi gözlemleneceğinden antrenörün alan antrenörünü kullanmalarında büyük yarar vardır.
Antrenörün Kişiliği
Sporcunun ya da takımın başarılı olmasında antrenörün kişiliği büyük önem taşır. Antrenör, bir öğretici, yol gösterici olarak bazı özelliklere sahip olmak zorundadır. Bu özellikleri şöyle sıralayabiliriz:
? Spor Bilgisi: Sporcu antrenörünün bilgisinden emin olmalıdır. Alanında karşılaşabileceği her türlü güçlüğü antrenörünün yenebileceğine inanmalıdır.
? İlgi: Antrenör, çalıştırdığı sporcuların her birine eşit ve yeterli ilgiyi göstermek zorundadır. Bu ilgi özel yaşantısında da sürmelidir. Ayrıca sporculardan daha fazla ilgiyi mesleğine de göstermek zorundadır.
? Dürüstlük: Antrenör sporcularına ve kendisine karşı dürüst olmak zorundadır. Yaptığı bir hatayı veya sporcularının yaptığı bir yanlışlığı dürüstçe ortaya koyabilmelidir.
? Örnek Olmak: Antrenörler, sporcularından istediklerini kendiside yapabilmelidir.
? Değişebilirlik: Antrenör yeniliklere açık olmalı, sporun değişimine ayak uydurabilmelidir.
1. Aşırı Disiplinli ve Otoriter Antrenörler;
Bu tip antrenörler genellikle yeni başlayan antrenörlerde görülür. Bu tipler başarılı olmanın hırsı ile kendilerine itaat edilmesini isteyen, cezalandırıcı, sert tutumlu, sinirli, gergin bir yapı gösterirler. Bu tip antrenörler yenilgi durumunda oyuncularına, taraftarlara gereksiz sert tavırları ile dikkat çekerler. Bu tip antrenörler sporcularından önceden belirlenmiş biçimde hareket etmelerini isterler.
2. Etkin Antrenörler,
Bu tip antrenörler sevimli ve çoğu zaman yakışıklı tipler olarak değerlendirilirler. Çevrelerince benimsenmiş, sevilen uysal tiplerdir. Oyuncularının sağlığı ile çok ilgilenirler. Popüler ve girişkendirler. Sporcularının her türlü etkinliğini desteklerler.
3. Gergin ve Hareketli Antrenörler,
Sert tutumlu burnunun dikine giden antrenör tipine benzer. Disiplin, dediğini yaptırma, burnunun dikine gitme konusunda disiplinli antrenör sınıflamasına benzese de bu tip antrenörler diğerlerine göre daha az ceza uygular ve daha duygusaldır. Bu antrenörler daha sakin ve daha huzurludur.
4. Gevşek Antrenörler,
Geniş yüreklidirler. Gergin tip antrenörün tam tersi davranışlar gösterirler. Her türlü baskı ve gerginlikten uzaktırlar. Müsabaka, kazanma ve kaybetme oyunudur. Hırs yoktur.
5. İş Yapar Görünüşlü ve Gayretli Antrenörler,
Ciddi ve gayretli davranış içindedirler. Ağırbaşlı ve inandırıcıdırlar. Sporsal etkinliklere katılımlarında sürekli artış gözlenir. Sürekli öğrenmek isterler. Zamanlarını bir bölümlerini spora ilişkin araştırmalara ayırırlar. Uygulamaları bilimseldir. Rakibi incelemeye alırlar. Bu çerçevede çalışmalarını düzenlerler. Bu da avantaj sağlar.
Antrenörde Aranan Nitelikler
1 ) Sağlam bir kişiliği olmalı.
2 ) Kuvvetli ve yeterli motivasyonu olmalı.
3 ) Mesleğini sevmeli, kendine güveni olmalı.
4 ) Yaşayış ve davranışları ile örnek olmalı.
5 ) Doğru sözlü ve güvenilir olmalı.
6 ) Tereddütlerini, kendi hata ve kusurlarını belli etmemeli.
7 ) Otoriter olmalı.
8 ) Kişilik yapısı dışa dönük olmalı.
9 ) İyi bir psikolog olup insan kişiliğinden anlamalı.
10 ) Liderlik özellikleri olmalı.
11 ) Takımda ben yerine biz dinamiği kurmalı.
12 ) Ceza ve ödüllendirmede dengeli ve ölçülü olmalı.
13 ) Genel kültürü ve mesleki bilgisini artırmak için, arayış içinde olmalı.
14 ) Fiziksel yetenekleri tam olmalı. (Sağlık, atletik yetenekler, görsel ve işitsel kavrayış v.s.)
ÖĞÜTLER
Mark Spitz ve sayısız dünya yüzme rekortmenleri yetiştiren ABD ' nin İndiana Üniversitesi profesörlerinden Dr. James Counsilman antrenörlere bilimsel araştırmalar ve uzun yılların deneyimlerinin sonucu olarak şu bilgileri öğütlemektedir.
1. Spor fizyolojisi alanında elinize geçeni okuyunuz. Çünkü bilimsel sporun temeli buradan geçmektedir.
2. Spor psikolojisi başarının temel taşlarından biridir. Bu konu giderek önem kazanmaktadır.
3. Mekanik bilgini arttır. Özellikle bireysel sporlarda hareketlerin filmlerini çekmeye çalış, çünkü gözle gördüklerin seni yanıltabilir.
4. Kendi spor dalındaki buluşlar çoğunlukla diğer bilim dallarından ve diğer spor dallarından adapte edilerek ortaya çıkar. Bunları takip edin.
5. Sporcular; öğrenmekte oldukları bir hareketi deneyerek, hata yapa yapa ve taklit ederek öğrenirler. Bu olanaklar mümkün olduğunca çok verilmelidir.
6. Sporcuya ne kadar yüklenme yapacağını öğren.
7. Sporcularında, yeteri kadar mücadele ve yırtıcılık özelliği olup olmadığını araştır. Zayıf olanları motive ederek bu alışkanlığı aşıla.
8. Problem sporcular ve onlara nasıl davranılması konusunda, araştırmalar yap ve düşüncelerinle bunların üstesinden nasıl geleceğini sapta.
9. Sporcularının kendilerine güvenmesini, kendilerinden emin olmasını öğret. Onların antrenman ve yarışma sırasında olumsuz hislere kapılmalarını frenle.
10. Sporcularını, olumlu ve olumsuz olarak yerine göre eleştir. Onların ne kadar başarılı, ya da başarısız oynadıklarını dürüstçe ve objektif olarak kendilerine açıkla ki sana güvenleri artsın. Onlara karşı gerçekçi ol. Çünkü, onlar performanslarını az çok senin kadar bilirler. Bunun farkındadırlar.
11. Başarı korkusu olan sporcular çoktur. Bunların bu korkularını gidermeye çalış ki kendilerinden daha üstün performans elde edilebilsin.
12. Antrenör, sporcusunun olgunlaşmasında önder olmalıdır. Onun çocuksu hareketlerini kınamalıdır.
13. Antrenör, sporcusuna heyecanını ve hislerini yenmesini öğretmelidir.
14. Antrenör kendisinden emin görünen, sporcularına güven hissi veren, soğukkanlı antrenördür.
15. Antrenör; ne çok sert, ne de yumuşak olmalıdır. Bunun yanı sıra prensip içinde hareket eden, antrenman kurallarını harfiyen uygulayan, gerçekçi bir kişidir.
16. Yardımcılarına yakınlık göster, onları say ve toplum içinde onore et.
17. Sporcularının problemlerini samimiyetle dinle, onlarla sürekli ilgilen, sporcularına problemleri hakkında seninle konuşmalarını teşvik et. Sen onların sorunlarını dinlersen seni daha çok sever ve sayarlar.
18. Sporcularına kendi problemlerinden bahsetme. Özel, psikolojik ruh halini, antrenmanlara taşıma. Sen yeteri kadar olgun sayılırsın.
19. Araştırıcı ol. Yeni çalışma metotları araştır. Bunların ,çalıştırdığın spor branşına yakın olmasına özen göster. Böylece sporcular programlarını severek motive olurlar. Eğer bu metotları beğenmiyorlarsa, kendilerine takımdan ayrılmalarını söyle.
20. Sporcuların sana aşırı bir şekilde bağlı olmalarına müsaade etme. Arada bir mesafe bırakmaya çalış. Onların özgür olmalarını sağla .
21. Bir antrenman yada yarışma sırasında sinirlerini hiçbir zaman kaybetmemeye çalış. Unutma sen aynı zamanda bir lidersin. Sen kendini kaybedersen, sporcularını kim kontrol edecek ?
22. Sporcularını küçük düşürecek sözler söyleme, mağlubiyeti bir sporcuya katiyen yükleme. Olumlu kritik yap. Onların morallerini çökertme. Ama onları motive etmek ve laubaliliğin önüne geçmek için sert konuşmam gerekecektir.
23. Sporcu ile yalnız bir sporcu olarak değil, bir genç insan olarak ilgilen. Onun kişisel sorunlarına birlikte çözümler ara.
24. Sporcuların her biri ile her antrenmanda ayrı ayrı ilgilenmeye çalış.
25. Yarışmanın sonuna kadar asıl. Hiçbir zaman nasıl olsa kaybettik havasına bürünme.
26. Sürekli olarak ;bir baba, anne, ağabey rolünde olduğunu unutma.
27. Arkadaş kazanmasını ve insanları etkilemesini öğren. Kendini sevdir ve saydır.
28. Antrenörlüğünü yaptığın spor hakkında çok iyi bilgiye sahip olman gerektiğini unutma. Bu nedenle sürekli olarak literatür takip etmelisin. Sporcuların bunu senden bekliyor ve sana güveniyorlar.
29. Sporcularına örnek ol. Onların yanında, küfür etmemeye, sigara-içki içmemeye çalış. Bu tutumun sana olan saygılarını arttıracaktır. Unutma, çoğu kez sen onların ailesinden daha yakınsın.
30. Son fakat en önemlisi, en iyi arkadaşının (KENDİNE OLAN SAYGIN) olduğunu unutma.
KAYNAKLAR
KONTER,E,. ?Bir Lider Olarak Antrenör? 1996,İst.
BENGÜ, M,. ?Adam Voleybol? Adam Yayıncılık, 1983,İst.
Voleybol Bilim Dergisi, Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Y.O. S, 7
Voleybol Bilim Dergisi, Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Y.O. S, 8
BAŞER,E,. Spor Psikolojisi
‘