‘ENERJİ İÇECEKLERİ
Enerji içeceği, karbonhidrat (glikoz, sukroz, maltodekstrin, fruktoz), stimülan (kafein, guarana), suda çözünen vitamin (B6, B12, niasin, pantotenik asit), aminoasit (taurine, glutamin, branched-chain amino asit) ve bitkisel ilavelerin bulunduğu alkolsüz bir içecektir. Enerji içeceklerinin içerisinde bulunan maddelerden özellikle karbonhidratlar, vücudun gereksinim duyduğu suyun alınımını engellediği için, çok ağır müsabakalarda yetişkin sporculara ancak antrenör, beslenme uzmanı ve spor hekimi gibi profesyonellerin ortak kararıyla verilmelidir. Sıvı emiliminin yavaşlamasına ve mide-bağırsak problemlerine yol açması nedeniyle, fiziksel aktiviteden hemen önce veya sırasında değil, aktiviteden 15-30 dakika sonra tüketilmesi önerilmektedir.
Stimülan olarak guarana, ephedrine, gingseng, gingko biloba gibi maddeler kullanılsa da en çok kafein bulunur. Enerji içecekleri kutu başına (330 ml) 80 mg kafein içerir. Bu ortalama bir fincan kahve, iki fincan çay ve iki kutu kolalı içeceğe eşdeğerdir. 6 mg/kg kafeinin fiziksel performans üzerinde güçlü ve kısa süreli bir etkisi söz konusudur. Bu etkisini, vücuttaki yağın enerji kaynağı olarak kullanımını arttırarak göstermektedir.
Kafein, santral sinir sistemi, kalp kası ve solunum üzerinde etkilidir. Doz aşımında laksatif ve diüretik etkisi artarken, uykusuzluk ve sinirlilik hali yaratır.
Enerji içeceği, bu nedenlerden dolayı, kafeine duyarlı kişilere, hamilelere, kalp ve tansiyon hastalarına ve 14 yaşından küçük çocuklara önerilmemektedir.
Enerji içeceğinde bulunan amino asitlerden taurine kalp kasında kasılma yaratırken glutamine, aktivite sonrası hastalarda kaslarda glikojen depolanmasını arttırır. Branched-chain amino asit (BCAA) ise beyin tarafından seratonin salgılanmasını arttırır.
Çoğunlukla suda çözünebilen B vitamini kompleksi içeren enerji içeceklerindeki mineral oranı spor içeceklerinden daha azdır. Bu içeceklerde bulunan çözünmüş oksijen metabolizmayı hızlandırarak laktik asit seviyesinin düşmesine ve performansın yükselmesine neden olur.
SPOR İÇECEKLERİ
Spor içeceği, sporcular tarafından, yarışmalarda performansı arttırmak, sıvı ve elektrolit kaybını telafi etmek amacıyla sıklıkla kullanılır. Günümüzde spor içeceklerinin tüketimi çocuk ve genç erişkinlerde hızla artmaktadır. Artan tüketim, epidemiyolojik, laboratuvar ve klinik çalışmaların bu içecekler ve olumsuz etkileri üzerinde yoğunlaşmasına neden olmuştur.
Spor içecekleri genellikle karbonhidrat, sodyum ve potasyum içermektedir ve bu içeceklerde bulunan karbonhidratlardan glikoz, kas, beyin ve kan hücreleri tarafından kullanılan en önemli enerji kaynağını oluşturmaktadır. Glikoz, sukroz ve fruktoza göre çok daha hızlı absorbe olmaktadır. Meyve suyu gibi içeceklerin esas karbonhidrat kaynağı olan fruktozun fazladan enerji kaynağı olmadığı gibi, mide-bağırsak bozuklukları da oluşturabileceği gösterilmiştir. Bu nedenle, spor içeceklerinde fruktoz yerine glikoz tercih edilmektedir. Spor içecekleri genel olarak karbonhidrat yükleyiciler, sıvı replasmanlar ve besleyici ek içecekler olmak üzere üç tiptir.
Karbonhidrat Yükleyiciler: Egzersizlerden bir hayli önce veya egzersiz sonrası kullanılırlar. % 10 dan fazla karbonhidrat içerdiklerinden midede yavaş emilirler. Vücudun enerji depolarını yükseltmeye yardım ederler ve yüksek düzeyde karbonhidrat sağlar. Bu, vücuda müsabakalardan günler öncesinden yükleme yapacağı gibi, kaybedilen enerjiyi yerine koymaya da yarar (piyasada Lucozade ). Sıvı Replasmanlar : Bu içecekler egzersiz sırasında alınacağı için, midenin tıkanmasını önlemek ve vücudun ihtiyacı olan su ve enerjinin alınmasını sağlamak için, % 5 ? 8 karbonhidrat içermesi gerekmektedir. (piyasada Exceed, Gatorade, Powerade)
Soğuk içecekler ( 10 ? 15 derece de) sıcak içeceklerden daha çabuk emilirler. Bu enerjinin daha çabuk alınmasına yardım eder.
Besleyici Ek İçecekler: Bunlar beslenme sağlayan, normal yiyeceklerden alacağımız, ama sıvı halde daha çabuk sindirilecek olan, vitamin, mineral, protein ve enerjiyi içerir. Yoğun antrenman dönemlerinde alınmasında yarar olabilir.
Enerji ve spor içecekleri, meyve suları ve gazlı içeceklerle benzer asidojeniteye sahiptir ve pH? ları çok düşüktür. Piyasada bulunan enerji ve spor içeceklerinin pH değerlerini 1,5-3,5 arasındadır
‘